Kyūdō

Kyūdō (弓道) to dosłownie droga łuku i z jednej strony, wlicza się do kanonu sztuk walki budō, a z drugiej, można dostrzec pewne wspólne elementy nawet z ceremonią parzenia herbaty czy teatrem . Współczesne kyūdō łączy ze sobą elementy łucznictwa bojowego i ceremonialnego, a także filozofie buddyzmu zen i sintoizmu.

Charakterystycznym elementem wyposażeni łucznika jest łuk, zwany yumi. Mierzy przeważnie ponad 2,2 metra, a uchwyt znajduje się w 1/3 jego długości. Ślady takich łuków na wyspach japońskich pochodzą już z okresu yayoi (od ok. 250 p.n.e. do 330 n.e). Łuk był nie tylko narzędziem polowań i wojen, pełnił też rolę ceremonialną. Był także atrybutem władzy – pierwszy cesarz Jimmu niejednokrotnie dzierży tę broń na rozmaitych wizerunkach. To właśnie łuk, a nie miecz był pierwotnie najważniejszą samurajów – grupy, u źródeł której stały oddziały konnych łuczników. Tradycyjnie łuki wykonuje się z bambusa, według tych samych metod, którymi robiono to wieki temu. W użyciu są też łuki z tworzyw sztucznych, takich jak włókno węglowe czy szklane.

Łucznik, przystępując do strzelania, ma ze sobą dwie strzały, noszące nazwy haya i otoya. W czasie gdy wystrzeliwuje hayę, otoyę trzyma w prawej dłoni. Strzały różnią się od siebie piórami, pierwsza ma lotki lewoskrętne, druga prawoskrętne, przez co strzały wirują w locie w przeciwnych kierunkach. Choć dalej w użyciu są strzały bambusowe, często spotyka się też aluminiowe czy karbonowe.

Kolejnym elementem wyposażenia jest rękawica yugake. W łucznictwie japońskim cięciwę napina się kciukiem, stąd ten element rękawicy jest wzmocniony i usztywniony. Rękawice pojawiają się w trzech odmianach: trójpalczaste mitsugake, czteropalczaste yotsugake i pięciopalczaste morogake.

Kyūdō to jednak nie tylko inny sprzęt, to też inna filozofia i technika. Jedną z reguł jest seisha seichūwłaściwe strzelanie to właściwe trafianie. Trafienie samo w sobie nie jest celem, ale jest wynikiem poprawnej techniki. Trzy nadrzędne cele współczesnego kyūdō to Prawda (Shin), Dobro (Zen) i Piękno (Bi).

Kyūdō zaczyna się od grzeczności. Japońskie łucznictwo to nie tylko seria działań bezpośrednio prowadząca do wystrzelenia strzały, to też cały towarzyszący temu ceremoniał i etykieta – określone są zasady jak się przemieszczać, jak się kłaniać, w jakiej pozycji oczekiwać na swoją kolej na oddanie strzału. Mniej lub bardziej formalne formy ceremionialne najczęściej wykonywane są w zespole, gdzie ważna jest też harmonia ruchów wszystkich łuczników.

Sama zaś technika strzelecka rozwijała się przez wieki. Wśród pierwszych szkół łucznictwa można wymienić Henmi-ryū, Takeda-ryū i Ogasawara-ryū. Nagakiyo Ogasawara został także głównym instruktorem łucznictwa konnego na dworze sioguna. Z kolei wiek XV to działalność Masatsugu Heki i założenie przez niego szkoły łucznictwa pieszego Heki-ryū, która zdobyła popularność przez swoją skuteczność.

Dopiero przybycie do Japonii Portugalczyków i pojawienie się muszkietów zachwiało pozycję łucznictwa na polu bitwy. Dalej pełniło jednak rolę ceremonialną, a turnieje łucznicze cieszyły się popularnością. Wśród nich najbardziej znany rozgrywany był w świątyni Sanjūsangen-dō w Kioto. W jego trakcie łucznicy przez 24 godziny strzelali do tarczy oddalonej o około 120 metrów. Rekord wynosił ponad 8000 trafień. Wiek XVII to pojawienie się terminu kyūdō, w przeciwieństwie do wcześniejszego kyūjutsu (sztuka łucznictwa).

Za prawdziwy renesans łucznictwa uznaje się założenie na przełomie XIX i XX wieku szkoły Honda-ryū. Toshizane Honda, instruktor Uniwersytetu Cesarskiego, połączył ze sobą szkoły bojowe i ceremonialne, tworząc nowy styl. Początek lat trzydziestych XX przyniósł próby stworzenia przy współpracy z przedstawicielami wielu szkół jednej, zunifikowanej metody nauczania łucznictwa. Celem było, by przedstawiciele wielu szkół mogli wspólnie praktykować kyūdō. Jednak te próby zaprzepaściła II wojna światowa. Dokonała tego dopiero powołana po wojnie Ogólnojapońska Federacja Łucznictwa (Zen-Nihon Kyūdō Renmei), która w 1953 roku opublikowała podręcznik Kyūdō kyōhan.